Czym tak naprawdę jest uzależnienie?

Uzależnienie to problem, który może dotknąć każdego – niezależnie od wieku, statusu społecznego czy poziomu wykształcenia. Choć często zaczyna się niepozornie – od sięgnięcia po coś „dla relaksu” czy „na odstresowanie” – w pewnym momencie może przejąć kontrolę nad całym życiem. Aby skutecznie mu przeciwdziałać lub podjąć leczenie, warto zrozumieć, czym jest uzależnienie i jak się rozwija.

W skrócie:

Uzależnienie – kiedy przyjemność zamienia się w przymus

Uzależnienie to stan, w którym dana osoba traci zdolność do samodzielnego panowania nad przyjmowaniem substancji lub wykonywaniem określonych czynności. To nie jest oznaka słabej woli – to poważne zaburzenie, które obejmuje zmiany zarówno w ciele, jak i w psychice. Mechanizmy w mózgu, szczególnie te związane z tzw. układem nagrody, powodują, że organizm zaczyna „domagać się” coraz większych dawek danej substancji albo coraz częstszych zachowań, by osiągnąć ten sam efekt.

Jak działa uzależnienie w mózgu?

Kluczową rolę odgrywa dopamina – neuroprzekaźnik odpowiedzialny za uczucie nagrody, motywacji i przyjemności. Gdy zaczynamy często sięgać po alkohol, narkotyki czy kompulsywnie grać w gry lub uprawiać hazard, nasz mózg zaczyna kojarzyć te czynności z nagrodą. Z czasem pojawia się tolerancja, czyli potrzeba zwiększania dawki, oraz przymus kontynuowania nałogu – nawet jeśli pojawiają się negatywne konsekwencje zdrowotne lub społeczne.

Dwa oblicza uzależnienia: fizyczne i psychiczne

Uzależnienie fizyczne – to stan, w którym organizm reaguje na brak substancji objawami somatycznymi: bezsennością, drgawkami, bólami, poceniem się, a w poważniejszych przypadkach – wymiotami czy skrajnym osłabieniem.
Uzależnienie psychiczne – opiera się na silnym przymusie psychicznym. Nawet jeśli ciało nie daje objawów odstawienia, osoba uzależniona czuje nieodpartą potrzebę powrotu do destrukcyjnego zachowania.

W praktyce te dwa rodzaje uzależnienia najczęściej występują równolegle – dlatego tak ważne jest całościowe, profesjonalne podejście do terapii.

Uzależnienia od substancji – alkohol, narkotyki i inne

Substancje psychoaktywne, takie jak alkohol, opioidy, nikotyna czy dopalacze, wpływają bezpośrednio na pracę układu nerwowego. Zmieniają sposób, w jaki odczuwamy emocje, myślimy i funkcjonujemy. Alkohol, chociaż społecznie akceptowany, potrafi prowadzić do poważnych zaburzeń – od problemów z pamięcią i nastrojem, po poważne uszkodzenia wątroby i układu nerwowego.

Szczególnie niebezpieczne są opioidy, które mogą uzależniać już po kilku użyciach. Odstawienie często wymaga detoksu pod opieką lekarzy, a powrót do równowagi psychicznej i fizycznej jest możliwy tylko w warunkach specjalistycznego ośrodka – takiego jak Terapia Nałęczów.

Uzależnienia behawioralne – bez substancji, ale z ogromną siłą

Nie każdy nałóg wiąże się z przyjmowaniem substancji. Istnieją też tzw. uzależnienia czynnościowe, czyli behawioralne. Najczęstsze z nich to:

hazard,
uzależnienie od internetu, gier lub mediów społecznościowych,
seksoholizm,
zakupoholizm,
pracoholizm.

Wspólną cechą tych zachowań jest przymus ich powtarzania, mimo szkód, jakie wyrządzają. Osoba uzależniona może odczuwać lęk, rozdrażnienie czy depresję, gdy nie może wykonywać „swojej” czynności.

Co zwiększa ryzyko uzależnienia?

Na podatność na uzależnienia wpływa wiele czynników, w tym:

uwarunkowania genetyczne, np. różnice w metabolizmie dopaminy,
problemy emocjonalne i trudne doświadczenia życiowe,
brak wsparcia społecznego,
zaburzenia psychiczne, takie jak depresja czy lęki,
wiek rozpoczęcia – im wcześniej zaczynamy eksperymentować, tym większe ryzyko uzależnienia.

U młodzieży nałogi rozwijają się szczególnie szybko – ze względu na niedojrzały układ nerwowy i dużą podatność na wpływ otoczenia.

Jak rozpoznać, że ktoś jest uzależniony?

Nałóg często ukrywa się pod maską „normalności”. Jednak niektóre sygnały powinny wzbudzić czujność:

ciągła potrzeba sięgania po daną substancję lub wykonywania konkretnej czynności,
trudności z przerwaniem zachowania,
odczuwanie niepokoju lub irytacji po odstawieniu,
zaniedbywanie obowiązków, relacji czy pasji,
kontynuowanie nałogu mimo widocznych szkód.

Terapia uzależnień – jak wygląda proces leczenia?

Leczenie uzależnień to proces, który wymaga czasu, cierpliwości i profesjonalnego wsparcia. W Terapia Nałęczów oferujemy kompleksowy program, który obejmuje:

psychoterapię indywidualną i grupową,
detoksykację pod opieką lekarzy (jeśli jest potrzebna),
terapię poznawczo-behawioralną,
wsparcie farmakologiczne, w przypadku uzależnień od alkoholu czy narkotyków,
programy motywacyjne i edukacyjne,
wsparcie po zakończeniu terapii, by zminimalizować ryzyko nawrotów.

Każdy przypadek traktujemy indywidualnie – dobieramy metodę terapii do potrzeb pacjenta. Celem nie jest tylko wyjście z nałogu, ale także odbudowa pewności siebie, relacji z bliskimi i zdrowia psychicznego.

Jak zapobiegać uzależnieniom?

Najlepszą formą leczenia jest profilaktyka. Oto kluczowe zasady:

budowanie odporności psychicznej,
rozwijanie zainteresowań,
nauka asertywności,
świadoma edukacja o szkodliwości substancji i uzależnień,
rozmowy z dziećmi i młodzieżą o zagrożeniach.

Szukasz pomocy? Znajdziesz ją w Terapia Nałęczów

Jeśli Ty lub ktoś bliski zmaga się z uzależnieniem, nie czekaj. W Ośrodku Leczenia Uzależnień Terapia Nałęczów oferujemy skuteczne i empatyczne wsparcie w powrocie do zdrowia. Ich zespół tworzą doświadczeni terapeuci, lekarze i psycholodzy, którzy wiedzą, jak pomagać w najtrudniejszych sytuacjach. Niezależnie od tego, czy chodzi o alkohol, narkotyki, hazard, czy inne uzależnienia – są tu, by Cię wesprzeć.

Zadzwoń lub napisz – zrób pierwszy krok ku lepszemu życiu.