Czy przedszkola mają ferie? Jak to wygląda w praktyce

Przedszkola w Polsce zazwyczaj nie mają formalnych ferii zimowych, choć ich funkcjonowanie w tym okresie może się różnić. Często dyrektorzy decydują się na zmniejszenie liczby grup lub skrócenie godzin pracy, aby dostosować się do mniejszej liczby dzieci uczęszczających na zajęcia. Praktyka ta bywa różna w poszczególnych placówkach, w zależności od potrzeb rodziców i lokalnych realiów.

Czy przedszkola mają oficjalne ferie zimowe i letnie?

Przedszkola w Polsce nie mają ustawowo określonych ferii zimowych ani letnich, tak jak szkoły. Podstawą prawną organizacji pracy przedszkoli są rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej, które nie przewidują ferii dla przedszkoli publicznych. Funkcjonują one przez cały rok szkolny, z wyłączeniem przerw ustalanych przez organ prowadzący lub dyrektora placówki, najczęściej w okresie wakacji letnich.

Oficjalny kalendarz roku szkolnego, ogłaszany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, nie obejmuje przerw feryjnych dla przedszkoli, a jedynie reguluje terminy rozpoczynania i kończenia zajęć oraz dni wolnych dla szkół. Ewentualne urlopy placówek przedszkolnych mają charakter techniczno-organizacyjny – służą np. przeprowadzeniu remontów lub sanitacji, a nie są formalnymi feriami zimowymi czy letnimi przypisanymi dzieciom. Ustala je indywidualnie każdy dyrektor, w porozumieniu z organem prowadzącym i rodzicami, najczęściej w okresie wakacji letnich.

W tabeli przedstawiono główne różnice w sposobie organizacji wakacji i ferii pomiędzy przedszkolami a szkołami w Polsce:

Porównanie pokazuje, że tylko w szkołach przerwy są regulowane centralnie i obowiązują dla wszystkich, natomiast przedszkola pracują bez określonych odgórnie ferii, a ewentualne przerwy są decyzją lokalną i zwykle mają charakter techniczno-organizacyjny, a nie wypoczynkowy dla dzieci.

Jak funkcjonują przedszkola w czasie ferii szkolnych?

W trakcie ferii szkolnych przedszkola publiczne, w przeciwieństwie do szkół, zwykle nie zawieszają działalności i pracują w trybie nieprzerwanym. Oznacza to, że dzieci mogą uczęszczać do przedszkola zarówno w ferie zimowe, jak i letnie, zgodnie z ustalonym harmonogramem placówki. Przedszkola pełnią wtedy funkcję opiekuńczą, umożliwiając rodzicom zorganizowanie opieki nad dziećmi w czasie, gdy szkoły są zamknięte. Wyjątkiem mogą być sytuacje, gdy dany samorząd lub dyrekcja decyduje się na organizację tzw. dyżurów wakacyjnych i feryjnych, a dzieci mogą być wtedy kierowane do określonych, wyznaczonych placówek w danej gminie.

Funkcjonowanie przedszkola w czasie ferii regulowane jest przez zapisy statutu i uchwały organu prowadzącego – często zdarza się, że frekwencja dzieci w tych okresach jest niższa, przez co liczebność grup może być czasowo łączona, a zajęcia realizuje się w nieco innej formie organizacyjnej niż w roku szkolnym. Niektóre placówki wprowadzają w tym czasie dodatkowe godziny opieki, a także modyfikacje ilości kadry na dyżurach. Współpraca z rodzicami odgrywa istotną rolę: przed feriami przeprowadza się ankiety i zbiera deklaracje obecności dzieci, by zoptymalizować liczbę pracowników oraz dostosować wyżywienie do rzeczywistych potrzeb.

Czy rodzice mogą korzystać z opieki przedszkolnej podczas ferii?

Podczas ferii zimowych i letnich rodzice w większości przypadków mogą korzystać z opieki przedszkolnej na zasadach analogicznych do dni roboczych w ciągu roku szkolnego. Przedszkola nie wprowadzają obowiązkowych przerw w działalności w czasie ferii szkolnych, jednak ze względu na niższą frekwencję dzieci, dyrektorzy mają prawo ograniczać lub organizować dyżury w poszczególnych placówkach na terenie gminy. Rodzice, którzy chcą korzystać z przedszkola w tym okresie, często muszą zgłosić taką potrzebę z wyprzedzeniem, zazwyczaj na kilka tygodni przed rozpoczęciem ferii, aby placówka mogła zaplanować odpowiednią liczbę opiekunów.

W praktyce przyjmowanie dzieci podczas ferii podlega kilku istotnym zasadom i ograniczeniom, które wynikają przede wszystkim z możliwości organizacyjnych przedszkola oraz lokalnych rozporządzeń organów prowadzących. Możliwe jest, że dziecko zostanie skierowane do innego przedszkola w ramach tzw. dyżurów, jeśli macierzysta placówka jest czasowo zamknięta lub ma ograniczoną liczbę miejsc.

Dobrze pamiętać, że zapisy na opiekę przedszkolną podczas ferii nie gwarantują miejsca w każdym przypadku – pierwszeństwo mają dzieci pracujących rodziców, zwłaszcza jeśli oboje rodzice pracują zawodowo i nie mogą zapewnić opieki w domu. W niektórych gminach obowiązują dodatkowe kryteria, np. liczba dzieci zgłoszonych do opieki czy sytuacje losowe rodzin. Jeśli liczba zgłoszeń przekracza dostępne miejsca, przedszkola mogą stosować priorytety zgodnie z zapisami statutu lub uchwałami rady gminy.

Dlaczego przedszkola nie mają wakacji i ferii tak jak szkoły?

Przedszkola nie mają ferii zimowych i wakacji w takim samym wymiarze jak szkoły, ponieważ ich zadaniem jest przede wszystkim zapewnienie opieki dzieciom przez cały rok, z wyjątkiem krótkich przerw organizacyjnych. Wynika to z faktu, że większość rodziców pracuje przez cały rok i potrzebuje opieki przedszkolnej również poza głównym sezonem urlopowym. Przedszkola nie funkcjonują według roku szkolnego, lecz rocznego harmonogramu pracy ustalanego przez gminę lub organ prowadzący, w którym przerwy są znacznie krótsze niż w szkołach.

Regulacje prawne, takie jak Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe oraz rozporządzenie MEN z 28 lutego 2019 r., nie przewidują obowiązkowych ferii zimowych i letnich dla przedszkoli publicznych. Przedszkole może być zamknięte na czas tzw. przerwy wakacyjnej, zwykle trwającej od 2 do 4 tygodni w okresie letnim, jednak nie ma ustawowego obowiązku wprowadzenia dłuższych przerw, tak jak ma to miejsce w szkołach. Przerwa jest uzgadniana z organem prowadzącym i ogłaszana z wyprzedzeniem, aby rodzice mogli się do niej przygotować.

Głównym powodem braku wakacji i ferii w przedszkolach jest ich opiekuńcza funkcja, a nie wyłącznie edukacyjna, jak w szkołach. Z tego względu w większości placówek przedszkolnych dzieci mogą uczęszczać przez cały rok szkolny, a jedynie kadra pedagogiczna korzysta z urlopów oraz uczestniczy w szkoleniach w trakcie krótkich przerw organizacyjnych, które nie pokrywają się z feriami szkolnymi. Wymaga to dodatkowej organizacji pracy personelu, ale pozwala na zapewnienie ciągłości opieki dzieciom.

Jak wygląda organizacja zajęć w przedszkolu w okresie ferii?

W okresie ferii zimowych i letnich przedszkola nie zawieszają swojej działalności, jednak organizacja zajęć najczęściej odbiega od tej typowej dla roku szkolnego. Zwykły plan dnia może ulec modyfikacji – mniej uwagi poświęca się realizacji podstawy programowej, natomiast większy nacisk kładzie się na formy aktywności o charakterze rekreacyjnym, integracyjnym oraz artystycznym. Grupy mogą być łączone ze względu na mniejszą liczbę obecnych dzieci, co wpływa na dynamikę zajęć oraz sposoby ich prowadzenia.

W czasie ferii często wprowadza się specjalny grafik, w którym przewidziane są m.in. zabawy ruchowe na świeżym powietrzu, kreatywne warsztaty plastyczne oraz spotkania tematyczne. Placówki mogą organizować jednorazowe wydarzenia, takie jak teatrzyki, bal kostiumowy, czy konkursy. Pomocniczym materiałem dydaktycznym stają się gry i zabawy zespołowe oraz zajęcia manualne. Nauczyciele korzystają z większej swobody w doborze aktywności, dostosowując je do bieżących możliwości grupy i liczby obecnych dzieci.

Wielu dyrektorów przedszkoli podczas ferii zabezpiecza ciągłość opieki, planując dyżury kadry w taki sposób, żeby zapewnić odpowiednią liczbę opiekunów nawet przy zmniejszonym personelu. Przed okresem ferii, rodzice są proszeni o zadeklarowanie obecności dziecka, co umożliwia lepsze dostosowanie organizacji pracy. W przypadku samorządowych przedszkoli w dużych miastach, mogą funkcjonować tzw. placówki dyżurne, otwarte uniwersalnie dla dzieci z wszystkich lokalnych przedszkoli w dzielnicy.

Podczas ferii organizowane są także różnorodne działania dodatkowe, których nie przewiduje się w standardowym czasie pobytu dziecka w przedszkolu. Do najpopularniejszych należą:

• zajęcia kulinarne i tematyczne warsztaty sensoryczne
• spotkania z ciekawymi gośćmi, np. policjantem czy muzykiem
• wspólne projekty plastyczne i dekorowanie sal z okazji zimy lub wakacji

Taka rozbudowana oferta zajęć pozwala nie tylko urozmaicić czas pobytu dzieci, lecz także sprzyja rozwijaniu ich zainteresowań i umiejętności społecznych w luźniejszej atmosferze niż na co dzień. Placówki starają się zapewnić dzieciom odpoczynek od typowych obowiązków przedszkolnych, a jednocześnie zadbać o ich bezpieczeństwo i aktywność ruchową.