by Dzień Wody w przedszkolu to świetna okazja, by przez proste eksperymenty pokazać dzieciom, jak ważna jest woda i dlaczego warto ją chronić. Mali odkrywcy dowiadują się, jak działa obieg wody, po co filtrujemy wodę i jak każdy może dbać o środowisko na co dzień. Rozmowy i zabawa pozwalają maluchom lepiej zrozumieć, jak ich codzienne wybory wpływają na naszą planetę.
Czym jest Dzień Wody i dlaczego obchodzimy go w przedszkolu?
Dzień Wody, obchodzony na całym świecie 22 marca, został ustanowiony przez Organizację Narodów Zjednoczonych w 1992 roku. Celem tego święta jest zwrócenie uwagi na rolę wody w życiu codziennym oraz na globalny problem jej niedoboru. W Polsce temat ten ma szczególne znaczenie, gdyż jako kraj posiadamy jedne z najniższych zasobów wody pitnej w Unii Europejskiej – według danych GUS średnio tylko ok. 1600 m³ na mieszkańca rocznie, podczas gdy średnia unijna to około 4500 m³.
Obchodzenie Dnia Wody w przedszkolu wynika z potrzeby kształtowania świadomości ekologicznej już od najmłodszych lat. Dzieci w wieku przedszkolnym uczą się poprzez konkretne doświadczenia i obserwację, dlatego poświęcenie tego dnia tematowi wody pozwala im lepiej zrozumieć jej znaczenie, źródła oraz wpływ zużycia na środowisko. Zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Edukacji i Nauki, aktywny udział w tego typu inicjatywach wpisuje się w realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego w zakresie edukacji przyrodniczej i kształtowania postaw proekologicznych.
Przedszkole to środowisko, w którym proste działania mogą w realny sposób kształtować dobre nawyki – od mycia rąk przy zakręconym kranie, po segregację śmieci, które trafiają do rzek i mórz. Realizacja Dnia Wody pozwala na wprowadzenie dzieci w świat zagadnień związanych z obiegiem wody w przyrodzie, rolą wody w organizmie, a także skutkami jej niewłaściwego wykorzystania. Nauczyciele mogą korzystać z materiałów edukacyjnych rekomendowanych przez instytucje, takie jak Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie czy Fundacja Nasza Ziemia.
Zadaniem Dnia Wody w przedszkolu jest także wzbudzanie emocjonalnej więzi z przyrodą poprzez różnorodne aktywności i umożliwienie dzieciom zadawania pytań związanych z wodą. Obchody tego dnia są praktycznym przykładem działań edukacyjnych zgodnych z Celami Zrównoważonego Rozwoju ONZ, w szczególności celem nr 6 – „Czysta woda i dostęp do sanitariatów”. Wczesne wprowadzenie tych wartości procentuje w dorosłym życiu poprzez lepsze decyzje dotyczące środowiska, co potwierdzają długoletnie obserwacje psychologów rozwojowych.
Jak przygotować się do Dnia Wody w przedszkolu?
Do Dnia Wody w przedszkolu należy przygotować zestaw prostych materiałów do eksperymentów wodnych, karty pracy z ilustracjami obiegu wody oraz książki edukacyjne i plansze o wodzie. Warto z wyprzedzeniem zebrać przezroczyste pojemniki, pipety, barwniki spożywcze, drobne kamyczki i filtry do kawy – te przedmioty pozwolą na szybkie i efektowne przygotowanie stanowisk do doświadczeń. Ważnym elementem przygotowań jest sprawdzenie bezpieczeństwa wszystkich akcesoriów oraz zapewnienie wystarczającej ilości ręczników papierowych i fartuszków.
Przed Dniem Wody dobrze jest opracować scenariusz zajęć obejmujący podział czasu na poszczególne aktywności. Dobrym pomysłem będzie wcześniejsze przetestowanie eksperymentów, aby upewnić się, że przebiegną sprawnie i bez nieprzewidzianych trudności. Można także przygotować karty pracy prezentujące ciekawostki, zagadki oraz kolorowanki tematyczne związane z zasobami wodnymi i ochroną środowiska.
Jeśli planuje się działania grupowe, należy dobrać zadania tak, by każdy przedszkolak miał możliwość aktywnego udziału. Przygotowując salę, dobrze jest zadbać o wyznaczenie miejsc do zabawy i nauki z wodą oraz oddzielnej przestrzeni na przechowywanie mokrych materiałów, co znacząco minimalizuje ryzyko poślizgnięcia się. Przygotowanie krótkiego filmu lub prezentacji o roli wody w życiu codziennym, do wspólnego obejrzenia na początku zajęć, pozwala na lepsze wprowadzenie dzieci w tematykę i ułatwia późniejsze rozmowy.
Jakie proste eksperymenty z wodą można przeprowadzić z dziećmi?
Dzieci w wieku przedszkolnym z łatwością zaangażują się w proste eksperymenty z wodą, wykorzystując codzienne materiały dostępne w każdej sali. Najbardziej znane doświadczenie polega na sprawdzeniu, które przedmioty unoszą się na wodzie, a które toną – wystarczy misa z wodą i różne drobiazgi, takie jak spinacze, kawałki korka, zakrętki czy łyżeczki. Kolejnym, często wykorzystywanym eksperymentem jest barwienie wody barwnikiem spożywczym i obserwowanie przenikania kolorów, co pozwala dzieciom zrozumieć procesy mieszania i rozpuszczania substancji.
Bardzo ciekawe jest także badanie krążenia wody w przyrodzie poprzez obserwację parowania i skraplania. Do takiego eksperymentu wystarczy szczelny plastikowy woreczek częściowo napełniony wodą i mocująca go taśma – po przyklejeniu do okna można przez kilka godzin obserwować kondensację pary wodnej. Innym pomysłem jest doświadczenie z filtracją, które obrazuje, jak oczyszcza się wodę. Przedszkolaki mogą samodzielnie zrobić filtr z plastikowej butelki, waty, piasku i żwiru, a następnie obserwować, jak brudna woda przepływając przez kolejne warstwy staje się coraz czystsza.
Znacząco rozwijając dziecięcą ciekawość i motorykę, można zrealizować kilka eksperymentów podczas jednych zajęć. Poniżej zestawiono przykładowe eksperymenty z wodą, które doskonale sprawdzą się w przedszkolu:
- Badanie wyporności: sprawdzanie, które przedmioty unoszą się na wodzie, a które toną
- Mieszanie kolorów: barwienie wody i obserwacja, jak powstają nowe kolory
- Parowanie i kondensacja: zamknięta w woreczku lub słoiku woda przy oknie
- Domowa filtracja: przepuszczanie brudnej wody przez filtry z waty, piasku i żwiru
- Kwiaty „pijące wodę”: wstawianie białych kwiatów do barwionej wody i obserwacja zmiany koloru płatków
Eksperymenty te nie tylko uczą dzieci podstawowych zjawisk fizycznych i przyrodniczych, ale także umożliwiają zaangażowanie zmysłów – wzroku, dotyku i zapachu. Proste doświadczenia z wodą, przygotowane przy minimalnych nakładach, pozwalają również na bezpośrednią rozmowę o zmianach stanu skupienia, właściwościach cieczy oraz ekologicznych aspektach związanych z oczyszczaniem i filtrowaniem wody.
W jaki sposób rozmawiać z przedszkolakami o ekologii i oszczędzaniu wody?
Podczas rozmów z przedszkolakami o ekologii i oszczędzaniu wody szczególnie ważne są konkretne przykłady z codziennego życia. Dzieci w tym wieku uczą się przez obserwację i doświadczenie, dlatego dobrze jest pokazywać, jak wyłączać wodę podczas mycia rąk lub zębów i wyjaśniać, dlaczego nie należy jej marnować. Warto rozmawiać o tym, że zasoby wody są ograniczone, a jej oszczędzanie wspiera rośliny i zwierzęta. Praktyczne sytuacje, takie jak podlewanie roślin wodą pozostałą po płukaniu owoców, pomagają dzieciom zrozumieć sens tych działań.
W trakcie takich rozmów należy używać prostego i zrozumiałego języka, najlepiej opierać się na krótkich historiach lub bajkach. Dobrym sposobem jest sięganie po konkretne przykłady, takie jak: “Im mniej wody zużywamy, tym więcej jej zostaje dla żab i kaczek w stawie”. Obrazowe porównania – ilość wody w kubku i w wannie – ułatwiają dzieciom wyobrażenie sobie różnicy w zużyciu. Podczas Dnia Wody sprawdzają się pytania, które aktywizują przedszkolaków: „Co by się stało, gdyby w kranie nagle zabrakło wody?”.
Wzmacnianie rozmów materiałami edukacyjnymi, takimi jak ilustracje porównujące zużycie wody przy różnych czynnościach domowych, gry planszowe utrwalające dobre nawyki i krótkie filmy animowane pokazujące cykl obiegu wody, przynosi bardzo dobre efekty. Dodatkowym wsparciem są znane postacie z bajek zaangażowane w temat oszczędzania wody – dzieci szybciej przyswajają nowe wiadomości, gdy towarzyszą im ulubieni bohaterowie.
Pomocne okazują się również rymowanki i piosenki z motywami zakręcania kranu czy zbierania deszczówki, które utrwalają pożądane zachowania i postawy. Wielokrotne powtarzanie rozmów i praktycznych działań, np. organizowanie przez dzieci “dyżurów wodnych”, sprzyja wzrostowi świadomości ekologicznej już od najmłodszych lat.
Jakie korzyści daje dzieciom udział w zajęciach o wodzie i ekologii?
Udział dzieci w zajęciach o wodzie i ekologii przyczynia się do rozwijania kompetencji przyrodniczych już na etapie przedszkola. Dzieci uczą się poprzez praktyczne działania, jak przebiega obieg wody w przyrodzie, czym grozi zanieczyszczenie wód oraz jakie konkretne skutki dla ekosystemu niesie ich lekkomyślne zużycie. Najmłodsi dzięki eksperymentom badawczym i obserwacjom uczą się rozpoznawać właściwości fizyczne wody, a także bezpośrednio doświadczają zjawisk takich jak rozpuszczalność, parowanie czy filtracja. Wyniki badań Polskiej Akademii Nauk (2021) pokazują, że dzieci realizujące w przedszkolu cykle zajęć edukacyjnych o wodzie uzyskują wyższą świadomość ekologiczną oraz wykazują większą skłonność do przestrzegania codziennych zasad oszczędzania zasobów.
Regularne zajęcia o tematyce wodnej wpływają na rozwój umiejętności współpracy i myślenia przyczynowo-skutkowego u przedszkolaków. Grupy uczestniczące w eksperymentach i prostych projektach ekologicznych uczą się, że nawet małe działania, takie jak zakręcanie kranu przy myciu zębów, mają realne znaczenie dla środowiska. Dzieci potrafią wymieniać konkretne sposoby dbania o wodę w codziennym życiu oraz lepiej rozumieją społeczną odpowiedzialność za środowisko.
Zajęcia ekologiczne kształtują także postawy prospołeczne i sprzyjają rozwojowi empatii poprzez wspólne rozmowy o tym, jak brak czystej wody dotyka ludzi i zwierzęta na świecie. Dzieci uczestniczące w projektach edukacyjnych, które zawierają elementy globalnej edukacji wodnej, np. plakaty UNICEF czy zdjęcia ze stacji uzdatniania wody na świecie, wykazują większe zainteresowanie pomocą i współdziałaniem. Przedszkolaki mają okazję poznać nowoczesne technologie oczyszczania wody i uświadamiają sobie różnice w dostępie do czystej wody na różnych kontynentach.
W trakcie zajęć dzieci nabywają praktycznych umiejętności poprzez naukę obsługi prostych przyrządów laboratoryjnych, takich jak pipety, sita czy naczynia pomiarowe, rozwijając sprawność manualną i zdolności obserwacyjne. Badania naukowe potwierdzają, że już 10-minutowe dzienne poznawanie zagadnień przyrodniczych zwiększa poziom koncentracji i samodzielności u dzieci w wieku przedszkolnym. Takie doświadczenia przekładają się na szybszy start w późniejszej nauce szkolnej i lepsze wyniki w nauce przedmiotów ścisłych.
