Czy dzieci z orzeczeniem płacą za przedszkole? Poznaj zasady

Czy rodzice dzieci z orzeczeniem muszą płacić za przedszkole? W Polsce zasady dotyczące opłat są wyjątkowo zróżnicowane i często budzą wiele pytań. Sprawdź, jakie ulgi i zwolnienia przysługują tym, którzy najbardziej ich potrzebują, oraz co warto wiedzieć, by skorzystać z dostępnych możliwości.

Czy dzieci z orzeczeniem są zwolnione z opłat za przedszkole?

Dzieci posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego mogą być zwolnione z opłat za korzystanie z przedszkola, jednak nie jest to regulacja automatyczna dla wszystkich przypadków. Takie zwolnienia przewiduje przede wszystkim art. 52 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe, który daje organom prowadzącym przedszkola (najczęściej gminom) możliwość wprowadzenia zwolnień z opłat dla dzieci z orzeczeniami. Zastosowanie zwolnienia wymaga jednak wprowadzenia odpowiednich zapisów w lokalnej uchwale rady gminy lub miasta, a także dostarczenia stosownych dokumentów przez rodziców.

Praktyka dotycząca zwolnień z opłat różni się w zależności od gminy. W części samorządów zwolnienie przysługuje wszystkim dzieciom z orzeczeniem, w innych – tylko dzieciom spełniającym dodatkowe kryteria (np. osiągnięcie określonego kryterium dochodowego przez rodzinę). Oznacza to, że samo posiadanie orzeczenia nie zawsze automatycznie gwarantuje brak opłat – konieczne jest wcześniejsze sprawdzenie zapisów lokalnego prawa.

Trzeba zauważyć, że poza przepisami ogólnopolskimi istotne znaczenie mają uchwały konkretnej rady gminy, które mogą regulować zarówno zakres zwolnienia (np. za jaką liczbę godzin pobytu), jak i wymagane formalności oraz okresy obowiązywania zwolnień. Z tego powodu rodzice powinni skontaktować się z przedszkolem lub urzędem gminy, by uzyskać precyzyjne informacje o aktualnych zasadach.

Poniżej znajduje się tabela prezentująca przykładowe rozwiązania stosowane w różnych miastach Polski w roku 2024:

Z powyższego wynika, że zasady zwolnień z opłat za przedszkole dla dzieci z orzeczeniem są ustalane odrębnie przez poszczególne samorządy. W niektórych miastach zwolnienie jest pełne i automatyczne, w innych mogą pojawiać się dodatkowe ograniczenia lub kryteria. W każdym przypadku konieczne jest indywidualne sprawdzenie przepisów lokalnych.

Jakie dokumenty są potrzebne, aby uzyskać zwolnienie z opłat dla dziecka z orzeczeniem?

Aby uzyskać zwolnienie z opłat za przedszkole dla dziecka z orzeczeniem, wymagane jest przedłożenie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Dokument ten wydaje zespół orzekający z publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, wskazując w nim rodzaj niepełnosprawności lub innych specjalnych potrzeb edukacyjnych dziecka. Orzeczenie powinno być wydane na aktualny okres roku szkolnego lub zgodnie z datami wskazanymi w dokumencie.

Oprócz samego orzeczenia, niektóre przedszkola mogą wymagać złożenia pisemnego wniosku o zwolnienie z opłat. Często wymagane jest też przedstawienie dokumentu potwierdzającego tożsamość rodzica/opiekuna i oświadczenia dotyczącego sytuacji rodzinnej lub zamieszkania. Warto przygotować się na to, że w przypadku wątpliwości organ prowadzący przedszkole może poprosić o uzupełnienie dokumentacji o inne zaświadczenia, np. oświadczenie o korzystaniu z innych form wsparcia lub aktualne zaświadczenie lekarskie.

W praktyce podstawowym i obligatoryjnym dokumentem jest orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego; pozostałe zaświadczenia lub wnioski mają charakter uzupełniający, w zależności od procedur obowiązujących w konkretnej placówce. Jeśli złożone zostaną niepełne dokumenty, przedszkole może zawiesić lub odmówić przyznania zwolnienia, aż do ich uzupełnienia.

Kiedy zwolnienie z opłat za przedszkole dla dzieci z orzeczeniem obowiązuje?

Zwolnienie z opłat za przedszkole dla dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego obowiązuje wtedy, gdy dziecko uczęszcza do publicznego przedszkola i legitymuje się ważnym orzeczeniem wydanym przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną. Zwolnienie z opłat dotyczy najczęściej kosztów przekraczających czas bezpłatnej opieki, edukacji i wychowania, czyli godzin wykraczających poza ustawowo gwarantowane minimum bezpłatnych zajęć, zazwyczaj obejmujących pięć godzin dziennie.

Zasady zwolnienia określa art. 102 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe (Dz.U. 2023, poz. 900), zgodnie z którym rodzice dzieci z orzeczeniem nie ponoszą opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego świadczonego poza ustalonym limitem godzin bezpłatnych w publicznych placówkach. Zwolnienie obowiązuje od momentu przedłożenia orzeczenia dyrektorowi przedszkola do końca ważności dokumentu lub do zakończenia edukacji przedszkolnej. Nie ma znaczenia dochód rodziców ani liczba dzieci w rodzinie — kluczowe jest posiadanie ważnego orzeczenia.

W przypadku dzieci z orzeczeniem korzystających z przedszkoli niepublicznych, zwolnienie z opłat przysługuje wyłącznie wtedy, gdy na dany rok szkolny dana placówka posiada zatwierdzone podwyższone dofinansowanie z gminy zgodnie z art. 17 ust. 3 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Przepisy te dotyczą każdego roku szkolnego oddzielnie — jeśli orzeczenie przyznane jest w trakcie roku, zwolnienie obowiązuje od daty jego przedłożenia w przedszkolu i nie podlega wyrównaniu wstecz.

Dla pełnej przejrzystości, kiedy dokładnie obowiązuje zwolnienie, przedstawia to poniższa tabela:

Zestawienie wskazuje, że prawo do zwolnienia ściśle wiąże się zarówno z rodzajem przedszkola, jak i z aktualnością orzeczenia oraz odpowiednim dofinansowaniem. Tylko spełnienie wszystkich warunków daje pewność skorzystania z bezpłatnego pobytu dziecka w przedszkolu powyżej ustawowego limitu godzin.

Co w praktyce oznacza zwolnienie z opłat i czy dotyczy wszystkich świadczeń przedszkolnych?

Zwolnienie z opłat za przedszkole dla dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego odnosi się najczęściej wyłącznie do tzw. opłaty za pobyt dziecka powyżej 5 godzin dziennie w placówce publicznej. Nie obejmuje to wszystkich świadczeń, a szczegółowy zakres zwolnienia reguluje lokalna uchwała organu prowadzącego — zwykle rady gminy lub miasta. Bezpłatne pozostaje nauczanie, wychowanie i opieka w ramach podstawowego czasu, lecz opłaty dodatkowe obowiązują zgodnie z regulaminem danej placówki.

W praktyce zwolnienie nie dotyczy wyżywienia, którego opłata wyznaczana jest odrębnie i podlega innym zasadom. Dodatkowo, opłatami objęte mogą być także zajęcia dodatkowe, jeśli nie są one finansowane przez organ prowadzący lub wchodzą poza podstawowy program wychowania przedszkolnego. Zwolnienie jest więc ściśle określone przepisami lokalnymi i nie obejmuje wszystkich świadczeń czy usług świadczonych przez przedszkole.

Poniżej przedstawiam tabelę, która obrazuje zakres świadczeń w przedszkolu oraz informuje, czy zwolnienie z opłat je obejmuje:

Z tabeli jasno wynika, że zwolnienie z opłat obejmuje jedynie wybrane świadczenia związane z realizacją podstawowych potrzeb edukacyjnych i wychowawczych oraz wsparcia wynikającego wprost z orzeczenia. Opłaty za świadczenia dodatkowe i wyżywienie rodzic ponosi według cennika danego przedszkola, niezależnie od posiadania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.

Jak wygląda procedura składania wniosku o zwolnienie z opłat w przedszkolu?

Wniosek o zwolnienie z opłat w przedszkolu dla dziecka z orzeczeniem należy złożyć bezpośrednio w placówce przedszkolnej, do której uczęszcza dziecko. W większości gmin wystarczy pisemny wniosek rodzica lub opiekuna prawnego wraz z aktualnym orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. W placówkach publicznych procedura ta wynika z przepisów art. 52a ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, a jej szczegółowy przebieg może być określony w statucie danej placówki lub na stronie internetowej przedszkola.

Proces składania wniosku obejmuje kilka kroków:

• pobranie i wypełnienie wzoru wniosku o zwolnienie z opłat (dostępnego w sekretariacie lub online, jeśli taka możliwość została wprowadzona),
• dołączenie kopii orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wydanego przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną,
• złożenie kompletu dokumentów w sekretariacie przedszkola lub u dyrektora,
• oczekiwanie na pisemną decyzję o zwolnieniu z opłat, której wydanie powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki.

Zwykle nie są wymagane żadne dodatkowe zaświadczenia, chyba że przedszkole wyraźnie poprosi o uzupełnienie dokumentacji – wówczas należy to uczynić w wyznaczonym terminie. W praktyce dyrektor przedszkola po zweryfikowaniu wniosku i załączników zatwierdza zwolnienie i informuje rodzica na piśmie, od kiedy obowiązuje decyzja. Ważne, by wniosek złożyć jak najwcześniej, najlepiej na początku roku szkolnego lub bezpośrednio po otrzymaniu orzeczenia, ponieważ zwolnienie działa wyłącznie od momentu przyznania, a nie wstecz.