W czasach, gdy telewizja wydaje się być symbolem nowoczesności i technologicznego postępu, może zaskakiwać fakt, że jej patronką jest średniowieczna święta – Klara z Asyżu. Ta niezwykła kobieta, która żyła w XIII wieku, udowadnia jednak, że prawdziwa wizja i zdolność przekazywania wartości nie zna granic czasu ani technologii. Jej historia jest fascynującym przykładem tego, jak pozornie odległe światy – średniowiecznej duchowości i współczesnych mediów – mogą się ze sobą połączyć w zaskakujący i inspirujący sposób.
Kim była święta Klara z Asyżu zanim wstąpiła do zakonu?
Klara urodziła się w 1194 roku w zamożnej rodzinie szlacheckiej Offreduccio, mieszkającej w Asyżu. Jako córka hrabiego Favarone otrzymała staranne wykształcenie, typowe dla dziewcząt z arystokratycznych rodów – uczyła się czytania, pisania, haftu i prowadzenia gospodarstwa domowego. Mimo bogactwa i przywilejów, już w młodości wyróżniała się niezwykłą wrażliwością na biedę i cierpienie innych, często rozdając swoje ubrania i jedzenie potrzebującym.
Rodzice planowali dla Klary korzystne małżeństwo, ale ona konsekwentnie odmawiała wszystkim kandydatom. W wieku 18 lat, zafascynowana nauczaniem św. Franciszka z Asyżu, zaczęła potajemnie spotykać się z nim i jego braćmi, by rozmawiać o życiu duchowym. W Niedzielę Palmową 1212 roku uciekła z rodzinnego domu przez „bramę zmarłych” (używaną do wynoszenia ciał), by w kościele Matki Bożej Anielskiej rozpocząć nowe życie. Jej ucieczka wywołała skandal w mieście, a rodzina próbowała siłą sprowadzić ją z powrotem do domu.
Przed wstąpieniem do zakonu Klara prowadziła działalność charytatywną wśród najbiedniejszych mieszkańców Asyżu. Organizowała pomoc dla chorych i opuszczonych, angażując w to również inne młode kobiety z zamożnych rodzin. Te doświadczenia ukształtowały jej późniejszą duchowość i sposób prowadzenia wspólnoty zakonnej. Swoim przykładem zainspirowała również młodszą siostrę Agnieszkę która, mimo sprzeciwu rodziny, dołączyła do niej w klasztorze.
Jak święta Klara z Asyżu poznała świętego Franciszka?
Klara poznała Franciszka w 1210 roku, kiedy była nastolatką pochodzącą z zamożnej rodziny szlacheckiej Offreduccio. Zafascynowana kazaniami młodego Franciszka w kościele św. Jerzego w Asyżu, zaczęła potajemnie spotykać się z nim by rozmawiać o życiu duchowym i ubóstwie. Te spotkania, organizowane w towarzystwie zaufanej krewnej Bony di Guelfuccio, trwały przez około dwa lata i całkowicie odmieniły sposób myślenia młodej Klary.
W Niedzielę Palmową 1212 roku doszło do przełomowego wydarzenia w życiu obojga świętych. Klara, zainspirowana naukami Franciszka, uciekła z rodzinnego domu przez „bramę zmarłych” w murach miejskich Asyżu. W kaplicy Matki Bożej Anielskiej, znanej jako Porcjunkula, gdzie czekał na nią Franciszek wraz z braćmi, złożyła śluby zakonne i przyjęła habit. Tej samej nocy Franciszek odprowadził ją do klasztoru benedyktynek św. Pawła w Bastii, gdzie znalazła schronienie przed rodziną, która początkowo próbowała siłą sprowadzić ją z powrotem do domu.
Te pierwsze spotkania Klary i Franciszka zapoczątkowały powstanie drugiego zakonu franciszkańskiego – Zakonu Ubogich Pań, znanego dziś jako klaryski. Ich relacja, oparta na wzajemnym szacunku i duchowym przewodnictwie, stała się fundamentem ruchu franciszkańskiego, który zrewolucjonizował średniowieczne życie zakonne. Franciszek został dla Klary nie tylko duchowym przewodnikiem, ale też pierwszym, który pokazał jej możliwość życia według Ewangelii w radykalnym ubóstwie.
Dlaczego święta Klara z Asyżu założyła zakon klarysek?
Święta Klara założyła zakon klarysek w 1212 roku, zainspirowana naukami świętego Franciszka z Asyżu. W wieku 18 lat uciekła z domu rodzinnego, by wbrew woli rodziców poświęcić się życiu zakonnemu. Po usłyszeniu kazań św. Franciszka zrozumiała, że jej powołaniem jest życie w całkowitym ubóstwie i służbie Bogu. Początkowo zamieszkała w klasztorze benedyktynek, ale szybko okazało się, że potrzebuje czegoś więcej – własnej wspólnoty żyjącej według radykalnych zasad ubóstwa.
Główne powody utworzenia zakonu klarysek wynikały z konkretnych potrzeb duchowych i społecznych tamtych czasów:
- Pragnienie życia według ewangelicznego ubóstwa, bez posiadania jakiejkolwiek własności
- Chęć stworzenia przestrzeni dla kobiet pragnących naśladować styl życia franciszkanów
- Potrzeba reformy życia zakonnego, które w XIII wieku często odbiegało od pierwotnych ideałów
Klara stworzyła pierwszą w historii Kościoła regułę zakonną napisaną przez kobietę dla kobiet. Jej wizja życia zakonnego była rewolucyjna – siostry miały żyć w skrajnym ubóstwie, utrzymując się wyłącznie z jałmużny i pracy własnych rąk. Ten radykalny sposób życia przyciągał kolejne kandydatki, dzięki czemu zakon szybko się rozrastał i powstały nowe klasztory w całej Europie.
W jaki sposób święta Klara z Asyżu doświadczyła cudownej wizji Mszy Świętej?
Święta Klara z Asyżu, przykuta do łóżka chorobą w Wigilię Bożego Narodzenia 1252 roku, doświadczyła niezwykłego zjawiska. Leżąc w swojej celi, została w cudowny sposób przeniesiona do bazyliki św. Franciszka, gdzie mogła uczestniczyć we Mszy Świętej, słysząc śpiewy zakonników i widząc całą ceremonię, mimo że fizycznie pozostawała w klasztorze San Damiano. To właśnie dzięki temu wydarzeniu została później ogłoszona patronką telewizji i mediów.
Szczegóły tego mistycznego doświadczenia zostały dokładnie udokumentowane w procesie kanonizacyjnym świętej. Współsiostry potwierdziły, że Klara szczegółowo opisywała przebieg liturgii, wymieniając dokładnie te same pieśni i modlitwy, które rzeczywiście były wykonywane podczas nocnej Mszy w bazylice. Warto zaznaczyć że wydarzenie to nie było jednorazowym przypadkiem – święta doświadczała podobnych wizji również podczas innych ważnych uroczystości kościelnych, choć ta bożonarodzeniowa pozostaje najbardziej znaną.
Znaczenie tej wizji wykracza daleko poza sam fakt nadprzyrodzonego zjawiska. Doświadczenie św. Klary pokazuje, że uczestnictwo we Mszy Świętej może przekraczać fizyczne ograniczenia, co stało się szczególnie aktualne w czasach transmisji online nabożeństw podczas pandemii. Kościół wykorzystuje ten przykład, by podkreślić wartość duchowego uczestnictwa w liturgii, nawet gdy bezpośrednia obecność nie jest możliwa.
Co sprawiło, że święta Klara z Asyżu została patronką telewizji?
Święta Klara została patronką telewizji w dość nietypowy sposób – wszystko za sprawą wydarzenia z 1252 roku, kiedy to będąc ciężko chora nie mogła uczestniczyć w pasterce. Leżąc w łóżku w klasztorze San Damiano, Klara w cudowny sposób zobaczyła i usłyszała całą mszę odprawianą w oddalonej bazylice św. Franciszka. Ten fenomen, przypominający współczesną transmisję telewizyjną, sprawił że papież Pius XII w 1958 roku oficjalnie ogłosił ją patronką telewizji i środków przekazu audiowizualnego.
Historia ta jest o tyle ciekawa, że święta Klara doświadczyła „transmisji na żywo” prawie 700 lat przed wynalezieniem telewizji. Współcześni teolodzy widzą w tym wydarzeniu symboliczne połączenie duchowości z nowoczesnymi środkami komunikacji. Warto zauważyć że jej patronat obejmuje nie tylko samą telewizję, ale również twórców programów telewizyjnych, operatorów kamer czy realizatorów dźwięku. W wielu stacjach telewizyjnych, szczególnie tych o profilu katolickim, można znaleźć wizerunki świętej Klary, a niektórzy pracownicy mediów modlą się do niej prosząc o wstawiennictwo.
Gdzie znajdują się relikwie świętej Klary z Asyżu?
Relikwie świętej Klary znajdują się w bazylice jej imienia w Asyżu, w specjalnie przygotowanej krypcie pod głównym ołtarzem. W 1850 roku, podczas prac renowacyjnych, odnaleziono jej nienaruszone ciało, które następnie umieszczono w szklanym sarkofagu. Warto wiedzieć, że krypta nie jest dostępna przez cały dzień – zwiedzanie możliwe jest w godzinach 6:30-12:00 oraz 14:00-19:30, przy czym w okresie zimowym godziny popołudniowe są skrócone do 17:30.
Do krypty ze szczątkami świętej prowadzą wąskie schody, znajdujące się po prawej stronie głównego ołtarza. Ciało świętej Klary spoczywa w pozycji leżącej, ubrane w habit franciszkański, a jej twarz zakryta jest srebrną maską wykonaną na podstawie pośmiertnej maski gipsowej. Wokół sarkofagu znajdują się także inne relikwie związane ze świętą, w tym fragmenty jej habitu oraz włosienicy. Wstęp do krypty jest bezpłatny, jednak należy zachować ciszę i odpowiedni strój – ramiona i kolana muszą być zakryte.
Bazylika świętej Klary mieści się przy Piazza Santa Chiara 1 w Asyżu. Najłatwiej dotrzeć tu pieszo z centrum miasta – wystarczy kierować się charakterystyczną różową fasadą kościoła, widoczną z głównego placu miejskiego. Dla pielgrzymów i turystów przygotowano specjalne miejsce do modlitwy przed sarkofagiem, gdzie można spędzić kilka minut w skupieniu. Warto też zajrzeć do pobliskiego muzeum, gdzie prezentowane są przedmioty osobiste świętej.